Katibu Mkuu wa Umoja wa Mataifa Atoa Wito wa Kupigwa Marufuku kwa Roboti Zinazoua, Akizitaja Kuwa Hazikubaliki Kisiasa na Zinachukiza Kimaadili
New York, Mei 14, 2025 – Katibu Mkuu wa Umoja wa Mataifa, leo, ametoa wito wa kimataifa kupigwa marufuku kwa “roboti zinazoua” – silaha za uhuru zenye uwezo wa kuchagua na kushambulia malengo bila kuingiliwa na binadamu. Akizungumza mbele ya Kamati ya Kuzuia Uhalifu na Sheria ya Jinai, Katibu Mkuu alieleza kuwa matumizi ya silaha kama hizo ni “hazikubaliki kisiasa, na zinachukiza kimaadili.”
Hotuba hiyo kali inakuja wakati ambapo mjadala kuhusu mustakabali wa silaha za uhuru unazidi kushika kasi. Wasiwasi umeongezeka kuhusu hatari za uwezekano wa silaha hizi kuenea, ikiwa ni pamoja na uwezo wao wa kupunguza jukumu la binadamu katika maamuzi ya vita, uwezekano wa makosa na matokeo yasiyotarajiwa, na hata uwezo wa kuwa mikononi mwa watu wasio sahihi.
“Tunahitaji kuzuia hali ambapo mashine zinaweza kuchukua maisha ya binadamu bila usimamizi wa binadamu,” alisema Katibu Mkuu. “Hii sio tu suala la teknolojia, bali ni suala la maadili na ubinadamu wetu.”
Wito wa Katibu Mkuu umelenga kuchochea hatua za haraka kutoka kwa nchi wanachama. Amehimiza kuwepo kwa mkataba wa kimataifa unaopiga marufuku kabisa ukuzaji, uzalishaji, na matumizi ya roboti zinazoua. Amesisitiza kuwa ucheleweshaji zaidi katika hatua hii utaongeza tu hatari ya vita vya siku zijazo kuendeshwa na mashine, na kupunguza sana umuhimu wa sheria za kimataifa za kibinadamu.
Mambo muhimu yaliyozungumziwa katika hotuba hiyo ni pamoja na:
- Umuhimu wa usimamizi wa binadamu: Katibu Mkuu alisisitiza kuwa binadamu lazima wawe na mamlaka ya mwisho katika maamuzi ya kuua, kuhakikisha kwamba viwango vya kimaadili na uwajibikaji vinazingatiwa.
- Hatari za uenezaji: Alionya kuwa, bila udhibiti wa kimataifa, roboti zinazoua zinaweza kuangukia mikononi mwa makundi ya kigaidi au serikali ambazo hazizingatii sheria za kimataifa.
- Swali la uwajibikaji: Katibu Mkuu alieleza wasiwasi juu ya jinsi ya kumshikilia mtu yeyote kuwajibika ikiwa roboti inafanya uamuzi mbaya au unasababisha madhara yasiyotarajiwa.
- Athari za kimaadili: Alielezea kuwa matumizi ya roboti zinazoua yanahatarisha kupunguza thamani ya maisha ya binadamu na yanaweza kusababisha mabadiliko makubwa katika asili ya vita.
Wito wa Katibu Mkuu umepokelewa kwa hisia mchanganyiko. Wakati mashirika mengi ya haki za binadamu na watetezi wa amani wameunga mkono hotuba hiyo, baadhi ya mataifa yenye nguvu za kijeshi yameonyesha kusita. Wanasema kuwa teknolojia ya uhuru inaweza kuwa na uwezo wa kuokoa maisha ya askari na kufanya vita kwa ufanisi zaidi. Hata hivyo, Katibu Mkuu alikanusha hoja hizi, akisisitiza kwamba gharama za kimaadili na za kiusalama zinazidi faida zozote za uwezekano.
Kufuatia wito huo wa Katibu Mkuu, inatarajiwa kwamba mjadala kuhusu mustakabali wa roboti zinazoua utaongezeka katika miezi ijayo. Wakati mustakabali haujulikani, wito huu wa kupigwa marufuku unatoa ujumbe wazi: Ubinadamu lazima utangulizwe kabla ya maendeleo ya teknolojia, na kamwe hatupaswi kuruhusu mashine kuamua nani anaishi na nani anakufa. Hali ya ulimwengu inahitaji hatua za haraka na za ujasiri kulinda maadili yetu na kuhakikisha amani endelevu.
‘Politically unacceptable, morally repugnant’: UN chief calls for global ban on ‘killer robots’
AI imetoa habari.
Swali lifuatalo lilitumiwa kupata jibu kutoka Google Gemini:
Law and Crime Prevention alichapisha ‘‘Politically unacceptable, morally repugnant’: UN chief calls for global ban on ‘killer robots” saa 2025-05-14 12:00. Tafadhali andika makala ya kina kuhusu habari hii, ikijumuisha taarifa muhimu, kwa sauti ya upole na inayoeleweka. Tafadhali jibu kwa makala ya Kiswahili pekee.